Του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή 18 Οκτωβρίου προστάτη τον Μπασματζήδων

   

Με αφορμή την μέρα αυτή, και ακούγοντας τα ωραία λόγια του παπά του Προφήτη Ηλία μας σήμερα Κυριακή 18/10/2015 όπου βρίσκεται η εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά η οποία είναι αφιέρωμα του Προπάππου μου Πολυζωη Βασματζη βρήκα ένα πολύ ωραίο άρθρο αφήγηση της θειας μου κόρη του Μπάρμπα πολυζωη σε ένα τεύχος από το Πανσερραικο ημερολόγιο.

   Όλοι οι Παλιοί Σερραίοι θυμούνται τον Μπάρμπα Πολυζωη που είχε το κατάστημα στην οδό Ερμού και από το πρωί μέχρι το βράδυ στάμπωνε με πολύ μεράκι επάνω σε υφάσματα διάφορες παραστάσεις.

   Πριν από την πυρπόληση της πόλης των Σερρών το 1913 υπήρχαν πολλοί που έφτιαχναν το επάγγελμα αυτό των Μπασματζήδων

Υπήρχε και συντεχνία Μπασματζήδων με προστάτη τον Ευαγγελιστή Λουκά και γιόρταζαν κάθε χρόνο στις 18 Οκτωβρίου που είναι η γιορτή του Αγίου  

   Όπως έλεγε ο πατέρας μου (αφηγείται η θεία μου) είναι ύφασμα σταμπωτό.

   Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν τα πρώτα χρόνια για να σταμπώνουν τους μπασμάδες ήταν από διάφορες ρίζες φυτών, φύλλα, καρπούς και άλλα φυτικά υλικά.

Αργότερα τα χρώματα τα αγόραζαν απευθείας από το Λονδίνο και ήταν γνωστά ως χρώματα «Ριζαρίνας»

Η διαδικασία κατασκευής του Μπασμά γινόταν ως εξής :

Έπαιρναν τα υφάσματα κυρίως υφαντά, τα έπλεναν με άφθονο νερό, τα στέγνωναν και μετά άρχιζαν το στάμπωμα.

   Το στάμπωμα γινόταν με ειδικά ξύλινα καλούπια, ωραία μοτίβα, γιρλάντες με λουλούδια και πουλιά, διάφορες μπουρτούρες σε καλόγουστους συνδυασμούς.

   Υπήρχαν καλούπια ειδικά για το περίγραμμα, άλλα γέμιζαν το περίγραμμα με  χρώματα και άλλα έδεναν τον φόντο. Τα καλούπια ήταν ξύλινα σκαλισμένα πολύ μελετημένα και είχαν πολλές λεπτομέρειες.  Ήταν περίπου σαν τα σημερινά κλισέ. Αφού στάμπωναν τα υφάσματα τα έπλεναν και μετά τα έβαφαν σε μεγάλα καζάνια.

    Μετά το βάψιμο ακολουθούσε το τελικό πλύσιμο.
   Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν ήταν πέντε, το μαύρο για περίγραμμα, το βερ, το κόκκινο, το κίτρινο και το βυσινή. Το βυσινή ήταν χρώμα που είχε ο φόντος.

Το πλύσιμο γίνονταν στον Άγιο Ιωάννη όπου υπήρχε άφθονο τρεχούμενο και καθαρό νερό, κοντά στον μύλο και το βάψιμο γινόταν στο σπίτι.  

   Ο Πολυζωης Βασματζης στην δουλειά αυτή απασχολούσε πολλά άτομα.

   Όταν άρχιζε το πλύσιμο και το βαψιμάτων υφασμάτων, στο σπίτι είχαμε ένα μικρό πανηγύρι.

   Η μητέρα μου (συνεχίζει η θεία μου) μαζί με άλλες γυναίκες μαγείρευαν φαγητό για τους εργάτες , έφτιαχναν πίτες και γλυκά.

   Οι εργάτες φόρτωναν τα υφάσματα στα κάρα για να τα πηγαίνουν στον Άγιο Ιωάννη για πλύσιμο, άλλοι ξεφόρτωναν υφάσματα, άλλοι καθάριζαν τα καζάνια που έπρεπε να είναι καθαρά και γανωμένα για να μην οξειδώνονται οι μπογιές

ο Μπάρμπα Πολυζώης έφτιαχνε τα χρώματα. Ήταν μια όμορφη εποχή

   Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε κοπέλα που να μην είχε στα προικιά της σταμπωτό πάπλωμα, τραπεζομάντιλο, κουρτίνες.

   Ακόμα υπάρχουν υπολείμματα Μπασμάδων της εποχής εκείνης τα οποία βρίσκουμε σε παλιά νοικοκυριά σε χωριά της περιοχής μας Χρυσό, Πεντάπολη, Εμμ Παππα και σε χωριά της περιοχής Δοξάτου Δράμας .

    Πολύ ωραίος ήταν ο τρόπος με τον οποίο ξεχώριζαν τις παραγγελίες.

   Στην άκρη του κάθε υφάσματος έβαζαν μια στάμπα και το καλούπι της στάμπας το κρατούσε ο ιδιοκτήτης του υφάσματος

  Όταν έφερνε την στάμπα (καλούπι) έπαιρνε το ύφασμα σταμπωμενό. Την στάμπα αυτή την ονόμαζαν ραμπούσι.

  Η θεία μου μέχρι που ζούσε και κάθε χρόνο στις 18 Οκτωβρίου γιόρταζε την ημέρα του Ευαγγελιστού Λουκά με λειτουργία, κάτι που συνεχίζει σήμερα η μητέρα μου

Η εικόνα που αφιέρωσε ο προπάππους μου βρίσκεται στην εκκλησιά του Προφήτου Ηλία της πόλης μας.

  Ο αείμνηστος Πολυζώης Βασματζής (1868-1960) που άσκησε ευδόκιμα το επάγγελμα του Μπασματζή, ήταν ο τελευταίος που ασχολήθηκε με την τέχνη του Μπασμά. Το επάγγελμα αυτό το είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του._