ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΑ ΜΝΗΜΑΤΑ

  Τα «Φυλακισμένα Μνήματα» είναι ένα συγκλονιστικό μνημείο του Κυπριακού ηρωισμού και βρίσκονται μέσα στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας.

            Παλιότερα ήταν ο σκουπιδότοπος των φυλακών και εκεί κάτω από τα σκουπίδια οι Άγγλοι κατακτητές έθαβαν τους Έλληνες αγωνιστές που απαγχόνιζαν σε διπλανό κτίριο.

 Τους έθαβαν μυστικά χωρίς την παρουσία συγγενών. Ακόμη και τον ιερέα που έψελνε την νεκρώσιμη ακολουθία οι Άγγλοι τον έδιωχναν πριν την ταφή για να μην μάθει κανείς τίποτε. Για να μην μετατρέπονται οι κηδείες των αγωνιστών σε μαζικά συλλαλητήρια και μαχητικές διαδηλώσεις. Μόνο μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου βρέθηκε τυχαία σχεδιάγραμμα των φυλακών με το οποίο ανακαλύφθηκαν οι τάφοι των αγωνιστών. 

Στα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., από τους οποίους οι εννιά εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στις φυλακές, τρεις έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του σε μάχη.

Δίπλα από τα «Φυλακισμένα Μνήματα» είναι τα κελιά των μελλοθάνατων και η αγχόνη. 

Η κηδεία γινόταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό. Μοναδική παρουσία ήταν εκείνη του ιερέα των φυλακών που έψαλλε τη νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου. Ύστερα οι Βρετανοί τους έθαβαν, χωρίς να παρευρίσκεται κανένας συγγενής των νεκρών ή άλλος Ελληνοκύπριος. Οι συγγενείς των νεκρών μπόρεσαν να επισκεφθούν τους τάφους μόνο μετά το τέλος του αγώνα.

Οι Άγγλοι φοβόταν ότι ο παπάς, κατά τη διάρκεια της Θείας μετάληψης, θα μπορούσε να ρίξει κάτι στον άρτο και το κρασί, ή ότι οι συγγενείς από την μικρή τρύπα της πόρτας θα μπορούσαν να δώσουν κάποιο χάπι στον κρατούμενο - γι' αυτό ανέλυαν τα κόπρανα των κρατουμένων για να δουν μήπως αυτοί έχουν πάρει τίποτε προκειμένου να μη νιώσουν τον πόνο του απαγχονισμού.

Στην πόρτα κάθε κελιού υπήρχε μόνο μια μικρή τρύπα, όπου μπορούσε ο φυλακισμένος και ο συγγενείς να ανταλλάξουν την τελευταία χειραψία (τρόπος του λέγειν) ακουμπώντας μόνο το δάχτυλο του χεριού..